Diagnostyka i terapia zaburzeń widzenia

Problemy z widzeniem mogą mieć różne podłoże, jednak w gronie najczęstszych przyczyn lekarze-okuliści wymieniają z reguły:

• zaburzenia refrakcji i akomodacji, będących podstawowymi mechanizmami zapewniającymi ostre widzenie;
• przyczyny neurologiczne;
• tło nerwowe, występujące na przykład na skutek przejściowego lub długotrwałego stresu.

Aby jednak właściwie zdiagnozować problem i móc rozpocząć właściwe leczenie, w przypadku wystąpienia problemów z widzeniem należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem i skonsultować zaistniałą sytuację.

Problemy z konwergencją oka zostały podzielone na dwa główne rodzaje, do których należą:

• niedomoga konwergencji – np. w zezach rozbieżnych (ukrytych i jawnych), kiedy konwergencja jest za słaba;
• nadmiar konwergencji – np. w zezach zbieżnych (ukrytych i jawnych), gdy siła konwergencji jest za duża, co powoduje jej stałe napięcie.

Zarówno niedomoga, jak i nadmiar konwergencji są bardzo uciążliwe dla pacjentów. Objawiają się bowiem niemożnością dostosowania wzroku do obserwowanego tekstu, niechęcią pacjentów do pisania i czytania, trudnością z przenoszeniem odległości dal-bliż, bólami oczu oraz częstymi zawrotami głowy.

Akomodacja, nazywana również nastawnością oka, jest mechanizmem umożliwiającym nam ostre widzenie z różnych odległości. Funkcjonuje on dzięki możliwości zmiany kształtu soczewki oka, a przez to także jej mocy. W chwili napinania mięśnia rzęskowego w oku soczewka przybiera bardziej kulisty kształt i silniej skupia promienie świetlne. Rezultatem takiej zmiany jest powstanie zwiększonej mocy plusowej soczewki.

Po 40. roku życia mechanizm napinania mięśnia rzęskowego nadal funkcjonuje prawidłowo, ale wskutek starzenia się organizmu, soczewka stopniowo traci swą elastyczność i nie potrafi już odpowiednio zmieniać kształtu. W celu zachowania ostrego widzenia z bliska konieczne staje się wtedy „wspomaganie” układu optycznego oka tzw. soczewkami plusowymi. Borykając się z problemami z akomodacją oka, warto pamiętać, że przypadłość ta nie ma nic wspólnego z jego niemiarowością (wadą wzroku), nie jest też żadną chorobą. W ten sposób przejawia się jedynie fizjologiczny proces starzenia się tkanek narządu wzroku.

Jednak zaburzenia nastawności oka mogą występować także u osób młodszych, a nawet u dzieci. Wówczas jedną z ich najczęstszych przyczyn jest skurcz akomodacji. W tym przypadku początkowo pojawiają się problemy z ostrym widzeniem podczas przenoszenia wzroku z blisko położonych przedmiotów na te odległe. W końcu akomodacja jest stale napięta, także przy patrzeniu w dal, a w związku z tym, że soczewka nie zmienia swojego kulistego kształtu, oko zaczyna wykazywać pozorną krótkowzroczność.

Drugą przyczyną zaburzeń nastawności oka może być niedomoga akomodacji. Powodują ją m.in. kłopoty z przekazywaniem bodźca akomodacyjnego wskutek uszkodzenia nerwu okoruchowego lub niektóre warianty zeza ukrytego. W takich przypadkach pomocne staje się założenie szkieł skupiających, zwanych również „plusowymi”.

Podobnie, jak w przypadku innych problemów zdrowotnych, również w przypadku zaburzeń akomodacji oka bardzo duże znaczenie mają regularne badania, które umożliwiają wczesną diagnostykę. Wizyta u lekarza-okulisty powinna się odbyć zwłaszcza w sytuacji, kiedy wyraźnie odczuwamy jeden lub kilka z symptomów przypisywanych problemom z akomodacją wzroku. Do najczęstszych objawów towarzyszących tego rodzaju zaburzeniom widzenia należą:

• ból oczu i głowy;
• zmęczenie i pieczenie oczu;
• rozmazywanie obrazu podczas patrzenia z bliska;
• niestabilność ostrości obrazu przy przenoszeniu wzroku na różne obiekty;
• astenopia, będąca indywidualnym odczuciem zmęczenia i osłabienia narządu wzroku, któremu towarzyszy zwykle łzawienie i zaczerwienienie oczu;
• światłowstręt.

Umawiając się na wizytę u okulisty, warto przygotować się do czekających nas badań. Umożliwi to wcześniejsze zapoznanie się z procedurami, które w gabinecie przeprowadzi lekarz. W skład podstawowego zestawu testów pozwalających skontrolować właściwą akomodację oka lub zdiagnozować inne problemy z narządem wzroku należą pomiary:

• amplitudy akomodacji;
• sprawności akomodacji;
• odpowiedzi akomodacji;
• stabilności akomodacji.

Zanim jednak specjalista przystąpi do kontroli, należy opowiedzieć mu o wszystkich dolegliwościach towarzyszących zaburzeniom widzenia. Nawet pozornie nieistotna informacja na temat występowania mroczków, kłopotów neurologicznych lub nerwowych może znacznie ułatwić postawienie trafnej diagnozy i skrócić czas niezbędny do rozpoczęcia leczenia.